Pont Neuf

Ik kijk graag naar De Wereld Draait Door. Behalve dan als het om politiek geneuzel of elfstedenkoorts gaat. Maar er zitten echt uitschieters naar boven bij. Bijvoorbeeld als Bart van Loo weer eens acte de présence geeft. Zijn voorliefde voor Frankrijk en Franse chansons schept sowieso al een band, maar de bevlogenheid waarmee hij het verteld, ook nog eens in een hoog tempo, doet mij overeind veren. Ondanks de Vlaamse tongval kan ik het nog grotendeels verstaan ook. Zijn onopvallende maar sympathieke verschijning, zijn enthousiasme en zijn prachtige volzinnen, mijn interesse heeft hij. Het maakt eigenlijk niet uit wat hij zegt. En dat zegt iemand die, in tegenstelling tot het leeuwendeel van de bevolking, erg veel waarde hecht aan de inhoud. Al kan ik talloze voorbeelden noemen die dit weer ontkrachten. Maar ook de inhoud van zijn betogen zijn fantastisch. Vaak overigens zijn deze onderwerpen wel terug te vinden in zijn boek. Dat boek dat ik van hem heb, “Chansons, een gezongen geschiedenis van Frankrijk”, is een prachtige beschrijving van de geschiedenis, gezien vanuit het heden en gelardeerd met er toe doende chansons en chansoniers.

Ik moet bekennen dat ik het boek, voorzien van een dubbel CD, nog niet uitgelezen heb. Ik lees al niet snel en ik heb mezelf nog wat extra hindernissen opgelegd. Aangezien de CD’s niet alle beschreven chansons kan bevatten, bekijk en beluister ik aangehaalde chansons via Youtube. Dat is soms wel even zoeken, maar het maakt het verhaal nog levendiger. Helemaal als je een originele video of live registratie uit tijden van weleer treft. Ik raak misschien wat in de war van alle Hendriks en Lodewijken die in het boek de revue passeren, maar dat geeft niet, ze hebben toch allemaal veel gemeen. Het merendeel wordt door een volksopstand om zeep geholpen, Ai, maar is tijdens het leven dan wel weer rijkelijk bedeeld met paleizen en jonge maagden.

Naast de hiervoor genoemde vertragende factor heb ik nóg een hindernis opgeworpen. Bart verteld zijn verhaal aan de hand van een tocht door Parijs. Nu ben ik dol op Frankrijk en ook op Parijs, eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik er slechts tweemaal geweest ben, en niet eens echt recent. Toch blijven veel herinneringen hangen, al voegt dat niet zoveel toe aan dit verhaal. Om te weten waar Bart het over heeft is het handig om de kaart, of in mijn geval Google Maps erbij te pakken. Zo verhaalt hij eindeloos over de Franse geschiedenis, staande op één en de dezelfde plek aan de voet van Pont Neuf, vanaf de Quai du Louvre met zijn gezicht richting de Seine. Van links naar rechts kijkend beschrijft hij de historische feiten aan de hand van de monumenten die in zijn panorama te zien zijn.

Leuk zo’n kaart om te zien vanuit welk standpunt hij zijn verhaal verteld, maar hoe ziet dat er vanaf de grond uit? Hoe ziet die Pont Neuf er ook al weer uit en hoe de torens van de Conciergerie waarmee hij de geschiedschrijving begint? Ik heb niks tegen Google, maar het wordt wel wat gortig met al die reclame voor hun producten. Er zijn vast ook andere zoekmachines waarmee je deze beelden tevoorschijn kunt toveren, maar dit middel is in ieder geval heel handig om thuis vanuit je luie stoel vanalles te weten te komen.

En ik kom wat te weten. Vanuit mijn luie stoel, boek in de hand, laptop op schoot, kijk ik naar links, net als Bart, en kijk naar het schilderij dat boven de haard hangt. Het is een aquarel van een vrij onbekende schilder, Jan Poortenaar, een tafereel van een brug in Parijs. Ik vraag me af welke brug dit is. Op mijn laptop zoek ik naar afbeeldingen van diverse bruggen in Parijs. De impressionistisch en dus niet al te gedetailleerd geschilderde brug lijkt nog het meest op Pont Neuf. Vanuit Streetview probeer ik verschillende standpunten uit. Staande op de Quai de l’Horloge, vlakbij de Conciergerie, vind ik het standpunt dat die van de schilder het dichtst benadert. Oostelijk van Pont Neuf en hierop uitkijkend. Op de voorgrond is vermoedelijk een trappetje naar het lagergelegen deel langs de oever, maar kan dit niet terugvinden. Op de brug wat vage contouren van twee paard en wagens en brandende straatlantaarns. In het verlengde van de Quai de l’Horloge, aan de andere kant van de brug staan bomen afgebeeld. Op de achtergrond, aan de overzijde van de Seine, zie je de gebouwen aan Quai du Louvre, ongeveer vanaf de Place de l’École. Het “Samaritaine” staat er niet op. Gezien de leeftijd van de schilder en het bouwjaar (1869) moet dit net rechts buiten beeld vallen, evenals het einde van de brug. Evenmin te zien zijn de bomen op het verlaagde deel aan de de Quai de l’Horloge.

Helemaal zeker van mijn vinding ben ik niet. Op internet is weinig te vinden over de schilder en al helemaal niet over eventueel verblijf in Parijs. Het blijft me fascineren. Is het wel Pont Neuf? En op welk tijdstip is het geschilderd? De straatlantaarns branden en de gevels en de brug lijken aangelicht te zijn vanaf de Oostelijke kant. Om die reden zou het vroeg in de ochtend moeten zijn, in de schemering met een in het Oosten opkomende zon. Het kan ook zijn dat de brug en de gebouwen in de schemering oplichten vanwege hun lichte steensoort, dan zou het ’s avonds kunnen zijn. Op de één of ander manier klopt dit laatste beter met het beeld in mijn hoofd, louter op gevoel gebaseerd.

Enkele jaren geleden heb ik de aquarel opnieuw laten inlijsten en van een lichter passe-partout doen voorzien. Sindsdien heeft het een prominente plek op de schoorsteenmantel. Vroeger hing het schilderij in het ouderlijk huis, op een beetje een lullig donker plekje tussen de keuken en woonkamer. Het plekje was al even donker als het schilderijtje zelf. Ik kan me niet anders herinneren dan dat het daar hing. Ik weet ook niet precies meer wanneer het naar mij is gekomen. Misschien sinds de verhuizing van mijn vader, of wellicht al eerder na de dood van mijn moeder.

De afbeelding is niet alleen wat schimmig, eveneens de herkomst. Zoals gemeld hing het altijd in ons ouderlijk huis. Navraag bij mijn vader leverde op dat het waarschijnlijk afkomstig is van mijn oudoom, zo heet dat geloof ik, de oom van mijn moeder. Maar helemaal zeker wist mijn vader dat ook niet. Noch mijn oudoom, noch mijn moeder kunnen het navertellen, dus ik zal het hiermee moeten doen.

Ik kan mijn verhaal niet zo mooi afronden zoals Bart dat doet. Het is alsof je de andere oever ziet maar net niet kunt bereiken. Mocht ik er ooit nog eens meer te weten komen dan zal ik het verhaal hervatten. Voor nu is het net als de beroemde brug in Avignon, de overkant is niet behaald maar dit belet ons niet om hem te bezingen.